Klasyfikacja towarów niebezpiecznych ADR

Klasyfikacja i oznakowanie niebezpiecznych substancji chemicznych jest niezwykle ważną dokumentacją, aby bezpiecznie przewozić towar zagrażający otoczeniu. Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych ADR polega na przypisaniu towaru do rodzaju zagrożenia dominującego, które jest powodowane przez ten towar. Pod pojęciem zagrożenia dominującego kryje się zagrożenie, które góruje nad innymi rodzajami zagrożeń w sytuacji spełnienia przez towar zagrożenia różnych klas. ADR materiały niebezpieczne stanowią zagrożenie dla życia człowieka, dlatego dokumenty ADR muszą być skrupulatnie wykonane w trosce o bezpieczeństwo.

W dzisiejszym artykule rozwiniemy tematykę związaną z klasami ADR. Wyjaśnimy, dlaczego klasyfikacja materiałów i ładunków niebezpiecznych oraz oznakowanie ADR produktu są tak istotne, a także jaka osoba jest za to odpowiedzialna. Zachęcamy do lektury wszystkich zainteresowanych poszerzeniem swojej wiedzy z zakresu klas towarów niebezpiecznych i oznaczenia ADR!

Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych – dlaczego jest istotna?

ADR-owe klasy materiałów niebezpiecznych prowadzą do nadania towarowi numeru UN, grupy pakowania, a także ADR-owego kodu klasyfikującego. Błędnie przeprowadzona klasyfikacja ładunków niebezpiecznych może spowodować, że towar niebezpieczny według ADR zostanie błędnie zapakowany, źle przewożony, a także źle załadowany. Z tego wynika, że oznakowanie ADR materiałów niebezpiecznych i substancji chemicznych jest ważnym krokiem, który musi zostać odpowiednio przeprowadzony. Wszystkie elementy przewozu klasy ADR – ładunków niebezpiecznych – mogą przyczynić się do stworzenia realnego zagrożenia dla życia i zdrowia ludzi, a także dla stanu środowiska naturalnego. Właściwa klasyfikacja i oznaczenie materiałów niebezpiecznych są niezbędne w celu zapewnienia zgodności z przepisami oraz bezpieczeństwo w trakcie transportu. Precyzyjne etykiety i prawidłowe oznakowanie minimalizują ryzyko błędów w trakcie załadunku, przewozu oraz rozładunku towarów ADR. Dzięki temu przewóz materiałów niebezpiecznych ADR będzie mógł odbyć się bez żadnych przeszkód.

Do najbardziej istotnych elementów oznaczania towarów niebezpiecznych należą ADR-owe kody klasyfikacyjne. Etykiety muszą dostarczać właściwe informacje osobom mającym styczność z materiałami niebezpiecznymi na temat zagrożeń, jakie mogą spowodować. W trakcie transportu posługujemy się kodem UN, grupą pakowania, a także prawidłową nazwą przewozową i numerami nalepek. Należy zwrócić uwagę na to, że kolejność umieszczania nalepek na opakowaniu jest dowolna.

Warto w tym miejscu zaznaczyć, iż od 1 stycznia 2021 r. zmieniły się zasady znakowania oraz zgłaszania opakowań wyrobów (mieszanin) niebezpiecznych. Zaliczają się do nich m.in. produkty z chemii gospodarczej, budowlanej, produkty biobójcze oraz wiele innych. Na etykietach zgłaszanych towarów musi być obowiązkowo umieszczony kod UFI.

Klasyfikacja materiałów niebezpiecznych – klasy ADR

Dobra znajomość kryteriów materiałów niebezpiecznych i ich oznaczeń jest konieczna, aby uniknąć nieprawidłowego zakwalifikowania. Ile jest zatem klas ADR? Zgodnie z przepisami umów ADR, towary niebezpieczne ADR dzielimy na 13 klas, określonych na podstawie zagrożenia dominującego. Poniżej prezentujemy klasyfikację towarów niebezpiecznych ADR.

Klasa ADR 1: Materiały wybuchowe oraz przedmioty zawierające materiały wybuchowe

Dotyczy materiałów, które mogą wybuchnąć w określonych warunkach. Zostały one podzielone na dwie główne kategorie transportowe ADR. Pierwsza z nich to materiały wybuchowe występujące w postaci stałej, ciekłej lub mieszaniny materiałów. W wyniku reakcji chemicznej mogą one generować gazy zanieczyszczające środowisko. Druga kategoria transportowa ADR obejmuje materiały pirotechniczne lub mieszaniny materiałów zaprojektowane do uzyskania efektów świetlnych, dźwiękowych, cieplnych, produkcji gazu lub dymu, a nawet połączenia tych efektów w wyniku reakcji chemicznej.

Klasa 2: Gazy

Ta klasa ADR obejmuje czyste gazy, mieszaniny gazów, mieszaniny jednego lub więcej gazów z jednym, lub kilkoma innymi materiałami i przedmiotami zawierającymi substancje niebezpieczne według klasyfikacji. Wśród nich wyróżnić można: materiały duszące (A), utleniające (O), palne (F), trujące (T), trujące, palne (TF), trujące, żrące (TC), trujące, utleniające (TO), trujące, palne, żrące (TFC) oraz trujące, utleniające, żrące (TOC).

Klasa 3: Materiały zapalne ciekłe

Obejmuje ciecze, które same w sobie nie są wybuchowe, ale są podatne na zapalenie lub wspierają ogień w innych materiałach. Ciecze te mają prężność par nie większą niż 300 kPa, nie są całkowicie w stanie gazowym w temperaturze 20°C i wykazują temperaturę zapłonu nie wyższą niż 61°C. W tej klasie mogą także znajdować się materiały podgrzewane przed transportem oraz materiały wybuchowe ciekłe odczulone, rozpuszczone lub zawieszone w innych materiałach ciekłych.

Klasa 4.1: Materiały zapalne stałe, materiały samoreaktywne, materiały polimeryzujące i materiały wybuchowe odczulone stałe

Produkty ADR z tej klasy palą się łatwiej niż typowe materiały palne, generując intensywne ciepło. Niektóre z nich, jak zwilżony trinitrotoluen (TNT), są materiałami wybuchowymi odczulonymi. Inne są samoreaktywne i mogą ulec rozkładowi chemicznemu w odpowiednich warunkach, prowadząc do wybuchów, intensywnego spalania lub emisji toksycznych gazów, lub oparów.

Klasa 4.2: Materiały podatne na samozapalenie

Materiały w postaci stałej lub ciekłej, które kontakcie z tlenem mogą zapalić się samorzutnie. Aby zapobiec samozapłonowi, muszą być przechowywane w hermetycznych opakowaniach lub jako ciecze pod osłoną gazu obojętnego bądź płynnego.

Klasa 4.3: Materiały wydzielające w zetknięciu z wodą gazy palne

Reagują z wodą w postaci cieczy lub pary, wydzielając palny gaz. Pod wpływem ciepła tej reakcji istnieje ryzyko zapłonu. Wymagają przechowywania w wodoszczelnych, hermetycznie zamkniętych pojemnikach, aby zapobiec przedostaniu się wilgoci lub pary wodnej.

Klasa 5.1: Materiały utleniające

Towary z tej klasy materiałów niebezpiecznych działają jako utleniacze i mogą wspierać spalanie innych materiałów w swoim otoczeniu.

Klasa 5.2: Nadtlenki organiczne

Dotyczy nadtlenków organicznych bez temperatury kontrolowanej oraz z temperaturą kontrolowaną. Ich rozkład może być inicjowany przez ciepło, kontakt z zanieczyszczeniami (np. kwasami, związkami metali ciężkich, aminami), tarcie lub uderzenie. Szybkość rozkładu wzrasta wraz z temperaturą i różni się w zależności od formulacji nadtlenku organicznego. W wyniku tego rozkładu mogą wydzielać się szkodliwe lub łatwopalne gazy bądź opary.

Klasa 6.1: Materiały trujące

Obejmuje materiały toksyczne dla organizmów żywych, w tym ludzi, zwierząt i roślin. W efekcie wdychania, przenikania przez skórę lub połknięcia spowodują uszczerbek na zdrowiu lub doprowadzą do śmierci.

Klasa 6.2: Materiały zakaźne

Materiały znane jako zakaźne bądź takie, względem których uzasadnione jest podejrzenie, że zawierają patogeny, stanowią zagrożenie dla zdrowia ludzkiego. Drobnoustroje, jak bakterie, wirusy, riketsje, pasożyty i grzyby lub ich rekombinowane formy, mogą wywoływać choroby zakaźne u ludzi lub zwierząt, dlatego zostały uwzględnione w klasyfikacji ADR.

Klasa 7: Materiały promieniotwórcze

Dotyczy przesyłek materiałów niebezpiecznych. Na podstawie Wskaźnika Transportowego (TI) i poziomu promieniowania klasyfikowane są odpowiednio jako kategoria I BIAŁA, kategoria II ŻÓŁTA, kategoria III ŻÓŁTA, kategoria IV ŻÓŁTA.

Klasa 8: Materiały żrące

Odnosi się do materiałów i przedmiotów zawierających substancje atakujące tkankę nabłonkową skóry lub błony śluzowej. W przypadku wycieku mogą też uszkodzić lub zniszczyć inne towary lub środki transportu, ponadto stwarzają też inne zagrożenia. W ramach tej kategorii transportowej ADR znajdują się również materiały wydzielające żrące pary lub mgły w naturalnej wilgotności powietrza.

ADR Klasa 9: Różne materiały i przedmioty niebezpieczne

Materiały i przedmioty, generujące w trakcie transportu potencjalne zagrożenia inne od tych, które zostały uwzględnione w pozostałych klasach materiałów niebezpiecznych ADR.

Ważne jest, aby dobrze zaznaczyć klasę, którą posiada dany towar niebezpieczny według ADR. Klasy zdecydowanie ułatwiają informowanie na temat danego materiału osób trzecich.

Klasyfikacja towarów niebezpiecznych ADR a grupy pakowania

Oznaczenia zagrożeń chemicznych muszą być zgodne z prawdą, aby zapewnić jak najwyższy stopień bezpieczeństwa. Konkretne klasy to nie wszystko, o czym trzeba pamiętać. Istnieją również specjalne grupy pakowania, które muszą zostać odpowiednio skategoryzowane. Określają one, w jakim stopniu materiał stwarza zagrożenie. Dla przykładu, materiały z grupy pakowania I charakteryzują się wysokim stopniem ryzyka, podczas gdy te z grupy III – najniższym. Taki podział ułatwia wybór odpowiednich opakowań i procedur transportowych, minimalizując ryzyko podczas przewozu. W zależności od zaklasyfikowania materiału niebezpiecznego do określonej klasy ADR, wyróżnia się 3 grupy pakowania:

• I grupa: materiały stwarzające duże zagrożenie
• II grupa: materiały stwarzające średnie zagrożenie
• III grupa: materiały stwarzające małe zagrożenie

Koniecznie trzeba mieć wiedzę związaną z tym, jakie konkretnie są klasy ładunków niebezpiecznych, aby móc odpowiednio je dopasować do danej grupy. ADR, czyli towary niebezpieczne mogą spełniać jedno lub kilka zagrożeń. O tym, jakie dokładnie zagrożenie stwarza towar niebezpieczny, informuje nas nadany mu kod klasyfikacyjny ADR. Kody ADR substancji niebezpiecznych to literowo-cyfrowy zapis, który znacząco ułatwia oznakowanie ADR-owego kontenera, sztuk pakunków lub cystern.

Każdy z materiałów (grupa materiałów) opisany jest przez dwa rodzaje kodu ADR, jakim jest numer rozpoznawczy materiału oraz numer rozpoznawczy zagrożenia.

Substancje niebezpieczne – klasyfikacja. Kto jest za nią odpowiedzialny?

Za odpowiednie zaklasyfikowanie towaru niebezpiecznego ADR nie jest odpowiedzialny kierowca ani przewoźnik. Klasy towarów niebezpiecznych ustalane są z góry, przez przeznaczone do tego osoby. Oznaczenie zgodnie z przepisami ciąży na producencie towaru/importerze lub nadawcy przesyłki. W szczególnych przypadkach, obowiązek odpowiedniego oznaczenia towaru ma doradca ADR. Przewóz materiałów niebezpiecznych tylko w takim wypadku będzie w 100% zgodny z prawem, pozostając w pełni bezpiecznym dla całego otoczenia.

Profesjonalny doradca ADR posiada gruntowną wiedzę co do tego, jakie są kryteria sklasyfikowania odpadów, materiałów i substancji niebezpiecznych pod kątem klasy ADR oraz kodów. Powierzając to zadanie specjaliście, zyskuje się pewność właściwego i dokładnego oznaczenia ADR w transporcie towarów niebezpiecznych, środków oraz zagrożeń chemicznych.

*Jeśli interesuje Cię prawidłowo sporządzona karta charakterystyki środków chemicznych, karta substancji niebezpiecznej i chcesz jej stworzenie powierzyć specjaliście, zapraszamy do FRC. Opracowujemy aktualizacje kart charakterystyki, tworzymy etykiety oraz prowadzimy szeroko pojęte doradztwo dla transportu ADR. Przewóz towarów niebezpiecznych z naszą pomocą okaże się zdecydowanie łatwiejszy. Zachęcamy do indywidualnego kontaktu.