Przepisy ściśle określają, które produkty muszą posiadać kartę charakterystyki. Wbrew dość powszechnemu przekonaniu nie musi ona bowiem towarzyszyć każdemu wyrobowi. Mimo to producenci bardzo często przygotowują ją, nawet kiedy nie jest to wymagane prawnie. Znajomość obecnie obowiązujących przepisów pomaga nie tylko zrozumieć, dla jakich produktów jest ona niezbędna, ale także pozwala unikać ponoszenia niepotrzebnych kosztów oraz prac związanych z jej sporządzaniem. Warto zaznaczyć, że znajomość norm jest niezbędna także ze względu na to, że precyzują także, jakie są wymogi dotyczące sposobu okazywania karty charakterystyki specyficznego towaru, jakim są środki chemiczne.
Czym są karty charakterystyki?
Karty charakterystyki produktu to dokumenty sporządzane przez producentów substancji chemicznych, które uznane zostały za niebezpieczne. Zawierają one kluczowe informacje o właściwościach, zastosowaniu i potencjalnych zagrożeniach związanych z danym preparatem. Istotne informacje znajdujące się w kartach charakterystyki towaru są często zawarte na etykietach poszczególnych produktów. Dla firm, które nabywają i wykorzystują dane niebezpieczne substancje, posiadanie tych dokumentów i śledzenie ich zaleceń jest wymagane prawnie. Zawierają one wskazówki dotyczące takich aspektów jak bezpieczne przechowywanie, postępowanie w przypadku wycieku oraz metody pierwszej pomocy. Obowiązek dostarczenia karty charakterystyki należy do producenta, dystrybutora lub dalszych użytkowników na każdym etapie dystrybucji.
Warto zauważyć, że pojęcie karta charakterystyki często jest używane zamiennie z określeniem “karta produktu”. Należy jednak zaznaczyć, że ten drugi termin może być używany w niektórych kontekstach, ale jest mniej precyzyjny. Przykładowo karta produktu spożywczego odnosi się do etykiety zawierającej ogólne informacje o danym towarze. Niekoniecznie musi ona więc spełniać wszystkie wymagania formalne karty charakterystyki w zakresie substancji niebezpiecznych.
Wykaz produktów, dla których karta charakterystyki nie jest wymagana
Nie dla wszystkich produktów karta charakterystyki związana z transportem towaru będzie wymagana. Wymóg dostarczania karty charakterystyki produktu wynika z rozporządzenia REACH i są z niego wyłączone wszystkie „wyroby”. Czyli produkty, których forma nie jest określona przez skład chemiczny.
Wyłączenia dotyczą produktów, które objęte są innymi opisami. Obowiązek dostarczenia karty charakterystyki nie dotyczy niektórych produktów leczniczych i weterynaryjnych, żywności lub pasz – zgodnie z rozporządzeniem (WE) nr 178/2002 – oraz produktów wyłączonych z całego rozporządzenia REACH.
Czasami kartę charakterystyki wyrobu lub innego produktu, dla którego nie jest ona wymagana prawnie, tworzy się i tak ze względów marketingowych. W takich przypadkach zaleca się wskazanie w dokumencie, że jej sporządzenie nie jest dyktowane przez przepisy. W ten sposób tworząc np. kartę charakterystyki olejków czy produktów leczniczych niezawierających niebezpiecznych substancji można uniknąć niepotrzebnych problemów i nieścisłości.
Często mylnie interpretuje się także, że np. pasze, czy produkty kosmetyczne nie potrzebują dokonania klasyfikacji zgodnej z CLP i stworzenia dla nich odpowiedniej karty charakterystyki. Nic bardziej mylnego. Zgodnie z Rozporządzeniem REACH, jeżeli pasze lub produkty kosmetyczne nie są w stanie gotowym i nie są przeznaczone dla użytkownika końcowego muszą zostać sklasyfikowane zgodnie z Rozporządzeniem CLP oraz muszą uzyskać kartę charakterystyki.
Wykaz produktów, dla których karta charakterystyki produktu musi być gotowa do okazania na żądanie
Istnieją substancje, dla których karta charakterystyki, zgodnie z rozporządzeniem REACH, musi być okazana na żądanie odbiorcy. Będą to mieszaniny, które nie zostały określone jako zagrażające, ale w swoim składzie zawierają substancje zagrażające w stężeniu określonym przez rozporządzenie.
Przykładowo karta charakterystyki musi zostać sporządzona na żądanie odbiorcy dla mieszaniny nieklasyfikowanej jako niebezpieczna, ale zawierającej w swoim składzie substancję stwarzającą zagrożenie w stężeniu co najmniej 1% wagowego (dla mieszanin ciekłych i ciał stałych) oraz co najmniej 0,2% wagowego dla mieszanin gazowych. Karta charakterystyki będzie wymagana dla produktu również, gdy zawiera on w składzie substancję, dla której wyznaczona została wartość najwyższego dopuszczalnego stężenia w środowisku pracy na poziomie unijnym.
Choć gdy nie występują szczególne czynniki zagrożenia dla ludzi i środowiska, karta charakterystyki – przykładowo dla produktu spożywczego lub określonego wyrobu – na ogół nie jest wymagana, w niektórych okolicznościach przydatne dla dostawcy może się okazać jednak jej sporządzenie ze wskazaniem, że nie ma wymogu prawnego wskazującego w tym przypadku na obowiązek dostarczenia karty charakterystyki.
Karta charakterystyki towaru stanowi kluczowy element w systemie informacji o produktach chemicznych, ale nie każdy produkt ją wymaga. Jej posiadanie, a przede wszystkim zrozumienie jej zawartości, jest niezbędne dla zapewnienia bezpieczeństwa użytkowników oraz dla przestrzegania przepisów prawa. Ważne jest, aby nie traktować tego dokumentu jedynie jako formalności, ale jako narzędzie dostarczające wartościowe informacje na temat właściwości i potencjalnych zagrożeń związanych z daną substancją.
